معرفی مکاتب مدیریتی

از زمان خلقت انسان تا به امروز هیچ فعالیت بزرگ و گسترده ای ، بدون برنامه ریزی و هماهنگی نتوانسته است به موفقیت برسد . اکثر نهادی مدنی و تجاری به گواهی تاریخ با کمک سلسله مراتب مدیریتی توانسته اند به حیات خود ادامه دهند .

در حال حاضر تقریبا همه به این موضوع باور دارند که موفقیت و یا شکست در هر فعالیتی به سیستم مدیریت آن فعالیت مرتبط می شود . در حقیقت یک مدیر می تواند با عملکرد خوب خود ، باعث حیات یک کسب و کار گردد و همان مدیر می تواند با ضعف مدیریتی یک تجارت فعال و پرسود را به بحران بکشاند .

مکاتب مدیریتی

از لحاظ تاریخی می توان علم مدیریت را به ۴ دوره زیر تقسیم کرد :

1. دوره پیش از مدیریت علمی
2. دوره کلاسیک ها
3. دوره نئو کلاسیک ها
4. مدیریت امروزی

دوره پیش از مدیریت علمی

در این دوره معمولا نظام های سیاسی عمده در جهان مانند ایران ، روم ، چین ، مصر و هند مدیریت مراکز سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی را برعهده داشتند . این دوره تا اواسط قرن ۱۹ میلادی ادامه داشت . در این دوران معمولا مالکین و سرمایه داران ، مدیریت کسب و کارها را برعهده داشتند .

دوره کلاسیک

در این دوران ، نظریه های مختلفی برای علم مدیریت مطرح گردید . این نظریه ها پایه و اساس علم مدیریت امروزی را تشکیل می دهند . این نظریه ها عبارتند از :

1. نظریه مدیریت علمی (Scientific Management Theory)
2. نظریه مدیریت فرآیندی یا اصولگرایان(The Process of Management)
3. نظریه بوروکراسی(The Theory of Bureaucracy)

مدیریت علمی

در اواخر قرن نوزدهم میلادی گروهی تلاش کردند تا اصول مدیریت را با به کارگیری روش های مهندسی  ، علمی سازی نمایند . آن ها از مطالعات روانشناختی برای پیشرفت امور بهره می بردند . در مدیریت علمی شاهد تغییرات مهم زیر بوده ایم :

1. جایگزینی اصول علمی به جای محاسبات سرانگشتی .
2. هماهنگی بین نیروها .
3. همکاری بیشتر به جای فردگرایی .
4. افزایش بازده و بهینه گرایی .
5. افزایش سطح رشد کارکنان به هدف ترقی سازمان .

مدیریت فرآیندی(اصول گرایی / وظیفه گرایی)

براساس این نظریه در مدیریت هیچ چیز مطلقی وجود ندارد . این نظریه وظایف ۱۴ گانه ای را برای یک مدیر تعریف می کند که عبارتند از : تقسیم کار ، اختیار ، انضباط ، وحدت فرماندهی ، وحدت مدیریت ، وابستگی منافع فردی به منافع کلی ، جبران خدمات کارکنان ، تمرکز ، سلسله مراتب ، نظم ، عدالت ، ثبات کارمند ، ابتکار عمل و احساس یگانگی .

در این نظریه برای اولین بار محورهای اصلی مدیریت یعنی برنامه ریزی ، سازمان دهی ، کارگزینی ، هدایت ، هماهنگی ، گزارش دهی و بودجه بندی مطرح گردید .

نظریه بوروکراسی

در این نظریه توجه اساسی به ساختار سازمانی معطوف گردیده است . در نظریه بوروکراسی به طور اساسی انواع ساختارهای سازمانی مطرح گردیده است .

نئوکلاسیک ها ( مکتب روابط انسانی)

در این نظریه بر جنبه های انسانی مدیریت تاکید شده است . در این نظریه با توجه به ویژگی های انسانی ، طراحی شغل و شرایط کاری صورت می پذیرد . این نظریه به دنبال اعمال متغییرهای اجتماعی می باشد تا بدین شکل بهره وری سازمانی افزایش یابد .

مدیریت امروزی

در سالیان اخیر ، تلاش های بسیاری صورت پذیرفته است تا مدیریت علمی ، فرآیندی و روابط انسانی با یکدیگر ترکیب شوند . مدیریت امروزی به دنبال تصمیم گیری های علمی ، به کارگیری کامپیوتر و استفاده از ابزارهای مدیریت داده می باشد . طرفداران مدیریت امروزی سعی دارند تا نگرش سیستمی به مدیریت را ترویج نمایند . البتّه برخی دیگر از طرفداران این نظریه به دنبال مدیریت اقتضایی می باشند . آنان معتقدند که یک مدیر با توجه به مجموعه ای از شرایط باید اقدامات خاصی را انجام دهد .

در پست های دیگری بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت و جزئئیات بیشتری را بررسی خواهیم کرد . خوانندگان عزیز ما را از نظرات ، پیشنهادات و انتقادات خود محروم نسازید . بخش نظرات این پست ، پذیرای دیدگاه های شما عزیزان می باشد .

تاریخ انتشار : ۲۱ مهر ۱۳۹۷