آشنایی با مسیر شغلی برنامه نویسی
مسیر شغلی برنامه نویسی، زمینهای پرتقاضا برای اشتغال است که بسیاری از صنایع، استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و کسب و کارهای نوآور به آن نیاز دارند. در شغل برنامه نویسی همه چیز با کدها شروع میشود و تفاوتی ندارد که یک برنامه نویس بهعنوان توسعهدهنده بازی فعالیت کند یا یک دانشمند داده (Data Scientist) باشد.
برنامهنویسان همواره در کدنویسی با زبانهای برنامه نویسی مختلفی سر و کار دارند. حتی طراحی صفحات وب با HTML و CSS نیز نوعی برنامهنویسی است. سوالیبسیاری از افرادی که قصد دارند تازه به سراغ مسیر شغلی برنامه نویسی بروند، این است که از کجا و چطور شروع کنند و چه مهارتهایی را فرا بگیرند تا بهترین راه را با توجه به علایق شخصی و نیازهای بازار طی کنند.
در این مقاله به بررسی تخصصهای پرکاربرد برنامهنویسی میپردازیم تا راهنماییهای اصولی را به افراد مبتدی برای موفقیت در مسیر شغلی ارائه دهیم که در پیشرو دارند.
چگونه مسیر شغلی برنامه نویسی را شروع کنیم؟
در حال حاضر کدنویسی یا برنامه نویسی کامپیو.تری مهارتی ارزشمند است. همانطور که میدانید کدنویسی در صنایع مختلف، کارکردهای متفاوتی دارد. اگر یاد بگیرید که چطور کدنویسی کنید، مسیرهای متفاوت شغلی را برای برنامه نویسی در اختیار خواهید داشت و انتخابهای گستردهای برای شغل آیندهتان خواهید داشت.
۱- برنامه نویس کامپیوتری
برنامه نویسان، نرمافزاری را ایجاد میکنند که وظایف مفیدی را انجام میدهد. آنها باید مطمئن شوند که کد آنها بدون اشکال است و انتظارات مشتری را برآورده میکند. بهطور معمول برنامه نویسان در تیمهای بزرگ به کدنویسی میپردازند و علاوهبر تولید کدهای جدید باید توانایی خواندن کدهای قدیمی، اصلاح خطاها و باگها و بهروزرسانیها را داشته باشند.
در مسیر شغلی برنامه نویسی کامپیوتری یادگیری زبانهایی مانند جاوا (java)، سی پلاسپلاس (C++)، سی شارپ (C#) و پایتون (Python) ضروری است.
۲- توسعهدهنده وب
در مسیر شغلی برنامه نویسی وب دو نقش متفاوت وجود دارد:
- توسعهدهنده وب فرانتاند (Front-End)؛
- توسعهدهنده وب بکاند (Back-End).
که هر کدام به مهارتهای خاصی در برنامه نویسی نیاز دارند.
توسعهدهندگان فرانتاند مسئو آن چیزی هستند که کاربر میبیند و با آن تعامل برقرار میکند. برنامه نویس فرانتاند با تصاویر، طرحبندیها، دکمهها، منوها، محتوا و ظاهر و احساس سایت سرو کار دارد.
توسعهدهندگان بکاند کدهایی را برای پیادهسازی عملکرد سایت در سمت سرور مینویسند. آنها مسئولیت مدیریت پایگاه دادهها، نوشتن کدهای سمت سرور، معماری سیستم و پیکربندی سرور را برعهده دارند. به افرادی که به مباحث فرانتاند و بکاند بهصورت همزمان آشنایی و تسلط کافی داشته باشند، فول استک گفته میشود.
بهعنوان یک توسهدهنده وب از برنامه نویسان انتظار میرود تا در مسیر شغلی برنامه نویسی با زبانهای پایهای مانند HTML، CSS و جاوا اسکریپت (java script) آشنایی داشته باشند. همچنین آشنایی با زبانهایی مانند جاوا (java)، سیشارپ (c#)، پایتون (Python) و اسکیوال (SQL) نیز برای توسعه وب ضروری است.
۳- توسعههنده اپلیکیشن موبایل
در مسیر شغلی برنامه نویسی موبایل باید نرمافزارها یا همان اپلیکیشنهایی را توسعه دهید که امکان اجرای آنها بر روی گوشیهای هوشمند و تبلتها وجود داشته باشد. در این شاخه از برنامه نویسی با چالشهای منحصربهفردی مواجه خواهید شد. توسعهدهندگان نرمافزارهای موبایلی باید تجربه کاربری (UX) را در دستگاههای مختلف مدنظر قرار دهند.
کدنویسی برنامههای موبایلی باید بهگونهای باشد که بدون اتکا به صفحه کلید برای ورود اطلاعات توسط کاربر، به خوبی کار کنند. توجه به صفحه نمایش کوچک موبایل یا تبلت توسط برنامه نویس ضروری است. زیرا رابط کاربری (UI) باید در چنین نرمافزارهایی با توجه به خصوصیات دستگاهها طراحی شود.
امروزه تعداد فزایندهای از کاربران از گوشیهای تلفن همراه هوشمند استفاده میکنند و آنها را به رایانههای شخصی و رومیزی ترجیح میدهند. این موضوع باعث شده است تا موقعیتهای شغلی بسیاری برای توسعهدهندگان موبایل وجود داشته باشد.
در مسیر شغلی برنامه نویسی موبایل، متقاضیان باید دانش پایهای در زمینه زبان C داشته باسند زیرا بهطور جدی از ساختارهای آن برای تولید برنامههای ios استفاده میشود. یکی دیگر از زبانهای برنامه نویسی رایج Swift است. همچنین برای تولید نرمافزارهای کاربردی برای دستگاههای اندرویدی باید دانش کار با زبان جاوا را داشته باشید.
۴- مسیر شغلی برنامه نویسی برای دانشمندان داده
علم داده (Data Science) یکی از پرطرفدارترین حوزههای فناوری است. سازمانها حجم عظیمی از اطلاعات مصرفکنندگان را جمعآوری میکنند و برای سازماندهی و تجزیه و تحلیل این دادهها به دانشمندان داده نیاز دارند. مسئولیت اصلی یک دانشمند داده جستجوی الگوها و یافتن نتایج مناسب است. از این نتایج برای اتخاذ تصمیمات تجاری آگاهانه برای بهبود محصولات و کسب مزیت نسب به رقبا استفاده میشود.
دو زبان برنامه نویسی برای علم داده، پایتون (Python) و آر (R) هستند. یادگیری مهارتهای ریاضی، آمار، کار با دادههای حجیم (Big Data)، ابر (Cloud) و Spard، SQL، Hadoop و SAS برای برنامه نویسی در مسیر شغلی دانشمند داده ضروری هستند.
۵- مسیر شغلی برنامه نویسی برای توسعهدهنده بازی
توسعه بازهای کامپیوتری (ویدیویی) یا بازیهای موبایلی یک زمینه پر رقابت در برنامه نویسی است. اما حرفهای رویایی برای کسانی است که از خلق بازی لذت میبرند. توسعهدهندگان بازی از کدنویسی برای تبدیل ایدهها، طراحی کاراکتر، مکانیک مفاصل و پویا نمایی برای خلق بازهای ویدیویی جذاب استفاده میکنند. این حرفه از جذابترین مشاغل در مسیر شغلی برنامه نویسی است و درآمد قابل توجهای نیز برای برنامهنویسان به همراه خواهد آورد.
توسعهدهندگان بازی باید با زبانهای برنامه نویسی مانند Java، C++، C و C# آشنایی پیدا کنند. همچنین برنامهنویس بازیهای رایانهای باید با فریمورکهای مانند Unity 3D، Open GL، Direct X و Web GL آشنایی کافی پیدا کند.
مراحل رشد در مسیر شغلی برنامه نویسی
یکی از مهمترین ویژگیهای مسیر شغلی برنامه نویسی، ظرفیت رشد نامحدود است. در اینجا برخی از متداولترین مراحل در سفر شغلیایی که یک برنامه نویس طی میکند را با یکدیگر بررسی میکنیم:
۱- برنامه نویس مبتدی یا Junior Developer
وظیفه اصلی یک برنامه نویس تازهکار، ساختن نرمافزاری با کیفیت و بدون اشکال است که اکثر انتظارات مشتری را برآورده کند. برنامهنویسان جوان (جونیور) سعی میکنند از دانشی که در زمینه زبانهای برنامه@نویسی، الگوریتمها و پایگاههای داده بهدست آوردهاند بهصورت درست و عملیاتی در کدهای خود استفاده کنند.
این شروع کار مسیر شغلی برنامه نویسی برای برنامه نویسان است. بنابراین باید زمان قابل توجهای را صرف توسعه مهارتهای کدنویسیتان کنید. کدنویسی نرمافزارهای کاربردی یک چالش جدی است که به شما فرصت یادگیری بسیاری دربارۀ چرخه عمر توسعه نرمافزار را خواهد داد.
۲- برنامه نویس ارشد یا Senior Developer
پس از ۳ تا ۴ سال تجربه در کدنویسی و طراحی نرمافزارهای کاربردی به مهارتهای زیادی برای برنامه نویسیهای پیچیده دست پیدا خواهید کرد. بهدست آوردن دانش عمیقتری از پایگاه داده، طراحی الگوریتم، چرخه عمر نرمافزار و… موجب خواهد شد تا امکان دریافت پروژههای برنامه نویسی پیچیدهتر و بزرگتر را داشته باشید.
۳- معمار نرم افزار یا Soft Ware Architect
یک معمار نرمافزاری مسئول طراحی کل سیستم نرمافزاری است. در مسیر شغلی برنامه نویسی، معماران افرادی هستند که تجربه کافی در زمینه کدنویسی، معماری نرمافزار و مدیریت پروژههای بزرگ برنامهنویسی را دارند. شما بهعنوان معمار به کدنویسیهای روزانهای نظارت میکنید که توسط تیمی از توسعهدهندگان جوان پیادهیازی میشوند.
مهارتهای فنی که با سالها تجربه بهعنوان یک توسعهدهنده جونیور یا سینیور بهدست آوردهاید به شما کمک خواهند کرد تا نقش معمار نرمافزاری را برعهده گیرید.
۴- مدیر نرمافزاری سطح متوسط
راه سنتی در بسیاری از مسیرهای شغلی این است که بهعنوان مدیر انتخاب شوید و به کنترل عملکرد سایر اعضای تیم بپردازید. در مسیر شغلی برنامه نویسی، نقشهای مدیریتی متفاوتی وجود دارند مانند مدیر محصول (Product Manager)، مدیر توسعهدهنده (Developer Manager) و مدیر پروژه (Project Manager).
اگر فردی با مهارتهای رهبری و مدیریت قوی هستید و امکان هدایت یک تیم رو به جلو را دارید، در مسیر شغلی برنامهنویسی چنین مشاغلی برایتان مناسباند.
۵- رهبر ارشد در تیم برنامه نویس
همانطور که از نردبان ترقی شغلی بالا میروید و مسیر شغلی برنامه نویسی را با موفقیت طی میکنید، شغلتان شامل حجم کمتری از کدنویسی خواهد شد و در ازای آن مسئولیتهای رهبری و مدیریتی را خواهید پذیرفت. در رهبری ارشد تیم برنامه نویسی، نقشی را برعهده خواهید گرفت که در آن سرپرست تیمی از مدیران سطح متوسط خواهید بود. در این مرحله وظیفهتان ایدهیابی، اجرای ایده و انگیزهدهی و الهامبخشی به تیم برنامه نویسی برای دستیابی به اهداف شرکت است.
یک برنامه نویس چه میکند؟
برای ورود به مسیر شغلی برنامه نویسی باید با لیستی از مسئولیتهایی آشنا شوید که بهطور معمول کدنویسها آنها را برعهده میگیرند:
- نرمافزارهایی را کدنویسی و توسعه میدهند که کاربردی هستند و اهداف شرکت را برآورده میکنند؛
- کدنویسی، تست، اشکالزدایی و برطرف کردن هرگونه ناهماهنگی از مسئولیتهای برنامهنویسان است؛
- آنها به توسعه افزونههای نرمافزاری به هدف ایجاد نوآوری در نرمافزارهای موجود یا برطرف کردن باگهای میپردازند؛
- حل مسئله با همکاری تیمها و تولید راههای منحصربهفرد از کارهای روزمره برنامه نویسان است؛
- بررسی همیشگی برنامهها توسط برنامهنویسان صورت میپذیرد تا هر گونه ناکارآمدی شناسایی شود و خیلی سریع ایراد موجود رفع شود؛
- برنامه نویسان مشکلات اساسی شناسای شده را با مدیران کسب و کار مطرح میکنند تا براساس گزارشهای موجود، برای ایرادات موجود ایدهیابی صورت پذیرد؛
- مستندسازی و ثبت گزارشات در روند تغییر کدها بهصورت متنی از وظایف کلیدی برنامه نویسان است. از این گزارشها در توسعههای آینده و بهروزرسانیهای دورهای استفاده میشود.
کدنویسها چقدر درآمد دارند؟
هنگام انتخاب مسیر شغلی برنامه نویسی، میزان درآمد برای افراد جوان جویای شغل اهمیت زیادی دارد. میانگین حقوق یک کدنویس بستگی به نقش، منطقه فعالیت و صنعت بسیار متفاوت است. حتی مهارتها و آشنایی با زبانهای برنامه نویسی بر روی میزان حقوق یک کدنویس اثر میگذارد.
البته باید توجه داشت که بهطور کلی مسیر شغلی کدنویسی، بازار کار خوبی دارد و از سطح درآمد بالایی در اکثر کشورهای دنیا برخوردار است. به همین دلیل همیشه در گزارشها از آن بهعنوان یکی از پردرآمدترین مشاغل نام برده میشود. براساس گزارشهای PaySale میانگین حقوق سالیانه برنامه نویسان در آمریکا عبارت است از:
- برنامه نویس کامپیوتری ۶۴۴۸۱ دلار؛
- توسعهدهنده وب ۶۰۰۲۳ دلار؛
- توسعهدهنده اپلیکیشنهای موبایلی ۷۳۱۲۸ دلار؛
- دانشمند داده ۹۶۴۹۱ دلار؛
- توسعهدهنده بازیهای کامپیوتری ۱۰۱۶۴۴ دلار.
البته باید توجه داشت که میزان درآمد برنامه نویسان در ایران بسیار کمتر از کشورهای توسعهیافته است. اما بهطور متوسط یک برنامه نویس در شرکتهای مطرح ایرانی در تهران برای سال ۱۴۰۲ بین ۱۵ تا ۵۰ میلیون تومان در ماه درآمد خواهد داشت.
مهارتهای مورد نیاز برای مسیر شغلی برنامه نویسی
برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس حرفهای و موفق باید بیش از هر چیزی به سراغ مهارتهایی رفت که موجب عملکرد متفاوت در شما خواهند شد. برنامهنویسان حرفهای مجموعهای از مهارتهای نرم (Soft Skills) و مهارتهای سخت (Hard Skills) یا همان مهارتهای فنی را در خود تقویت کرده تا در انجام بهتر وظایف از آنها استفاده کنند.
۱- تسلط به زبانهای برنامه نویسی پر استفاده روز
امروزه اکثر کدها با زباهای برنامه نویسی مانند سیپلاسپلاس، جاوا، اسکیوال یا پایتون نوشته میشوند. اگر چه از برنامه نویسان انتظار نمیرود که همۀ زبانهای برنامه نویسی موجود را یاد بگیرند، اما برای افزایش فرصتهای شغلی تسلط به حداقل دو زبان برنامه نویسی ضروری خواهد بود. برای انتخاب بهترین زبان باید به زمینه مدنظر برای فعالیت و نیازهای بازار توجه کرد.
۲- یادگیری مفاهیم پایهای در برنامه نویسی
یادگیری مفاهیم پایهای در زمینههای طراحی الگوریتمها، بهینهسازی کدها، توابع بازگشتی، ساختارهای برنامه نویسی و… برای دستیابی به رشد مناسب در مسیر شغلی برنامه نویسی ضروری است.
۳- اهمیت مهارتهای ریاضی در برنامه نویسی
برنامه نویسان برای نوشتن کدهای مفید و بهینه باید به مفاهیم ریاضی، نظریههای اعداد، گراف، آمار و احتمال، استقرا، جبر و حساب آشنایی کافی داشته باشند.
۴- قابلیت حل مسئله
کدهای کامپیوتری برای حل یک مسئله نوشته میشوند. برنامه نویسان باید توانایی شناسایی مشکلات، ایدهیابی و یافتن کارآمدترین راهها را برای حل مسائل از طریق کدنویسی داشته باشند.
۵- مهارتهای ارتباطی زمینهساز رشد در مسیر شغلی برنامه نویسی
بهطور معمول یک برنامه نویس بیشتر وقتش را بهصورت انفرادی در مقابل کامپیوتر میگذراند. با این حال شما بهعنوان یک برنامه نویس حرفهای در بسیاری از موقعیتها ملزم به برقراری ارتباط با سایر برنامه نویسان و اعضای تیم هستید. بهخصوص زمانی که بر روی پروژههای بزرگ یا پیچیده کار میکنید. مهارتهای ارتباطی به برنامه نویسان کمک میکنند تا با دیگران کار کرده و ایدهها و راهحلهای خلاقانه را در فرومها به اشتراک بگذارند.
۶- خودانظباطی برنامه نویسها
بهطور معمول برنامه نویسان با محدودیتهای زمانی برای تحویل کدها روبهرو هستند زیرا همیشه ضربالاجلی برای آمادهسازی یک نرمافزار یا قطعه کد وجود دارد. خودانضباطی برنامه نویس نقش مهمی در انجام بهموقع کارها دارد.
۷- مهارتهای نوشتاری و مستندسازی
در مسیر شغلی برنامه نویسی باید فرایندهای کاری را برای مرور یا استفاده مجدد در آینده ثبت و ضبط کنید. نوشتن توضیحاتی درباره ساختار کدها موجب میشود تا در هنگام تغییر توابع یا بروزرسانی کدها، اطلاعات کاملی از دلیل نوشتن یک قطعه کد یا برخی از توابع در گذشته برای خودتان یا سایر برنامه نویسان وجود داشته باشد.
۸- کنجکاوی برنامه نویس
موثرترین و موفقترین برنامه نویسان استعداد بالقوهای در یافتن راهکارهایی برای انجام کارآمد کارها دارند. درجهای از کنجکاوی به رشد بیشتر در مسیر شغلی برنامه نویسی کمکتان خواهد کرد.
چگونه یک برنامه نویس شویم؟
اگر به برنامه نویس شده علاقه دارید و قصد دارید کدنویسی را برای شغل آیندهتان انتخاب کنید، مسیرهای مختلفی وجود دارد که میتوانید به سراغ آن بروید. برنامه نویسان همیشه برای موفقیت در مسیر رشد شغلی خود ترکیبی از آموزش و تجربه (یا تمرین) را امتحان میکنند. استفاده از راهکارهای زیر کمک زیادی برای یادگیری برنامه نویسی خواهد کرد:
۱- آموزش کدنویسی بهصورت خودآموز
برخلاف آنچه بسیاری مردم درباره برنامه نویسی فکر میکنند، یادگیری کدنویسی زیاد سخت نیست. چندین وبسایت رایگان و آموزشهای آنلاین وجود دارند که به آموزش برنامه نویسی میپردازند. استفاده از ویدیوهای آموزشی برنامه نویسی در یوتیوب نیز این زمینه مفید هستند.
البته یافتن بهترین منبعهای آموزشی موجب خواهد شد تا مسیر شغلی برنامه نویسی را با سرعت بیشتری طی کنید.
۲- تحصیلات دانشگاهی برای رشد سریع در مسیر شغلی برنامه نویسی
اگر چه برای برنامه نویسی نیاز زیادی به تحصیلات آکادمیک ندارید، اما آموزشهای دانشگاهی به برنامه نویسان کمک میکند تا در برنامه نویسی، ساختارمندتر عمل کنند.
۳- دریافت گواهینامههای رسمی
بسیاری از شرکتها، سازمانها و مراکز علمی معتبر، گواهینامههای رسمی را به برنامه نویسان ارائه میدهند که نشاندهندۀ میزان مهارت آنان در یک زمینۀ خاص است.
۴- شرکت در دورهها یا بوتکمپهای فشرده
استفاده از دورههای فشرده کدنویسی و قرارگیری در کنار سایر داوطلبان کمک زیادی به متقاضیان یادگیری زبانهای برنامه نویسی خواهد کرد تا در مهارتهای مهم را در کوتاهترین زمان و در محیطی عملی یاد بگیرند.
۵- استفاده از منابع کدنویسی
برخی از منابع هستند که همیشه در مسیر شغلی برنامه نویسی مورد استفاده قرار میگیرند. کتابها، ابزارها، آموزشهای متنی (داکیومنتها)، سایتهای کنترل کد، انجمنهای برنامه نویسی و… به برنامه نویسان کمک زیادی برای یادگیری اصولی کدنویسی خواهد کرد.
سخن پایانی
مسیر شغلی برنامه نویسی تنها با تجربههای جدید امکان موفقیت سریع را فراهم خواهد آورد. بنابراین هرگز از قرارگیری در معرض چالشهای جدی نترسید. هر چالش، فرصتی است که به شما برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس حرفهای کمک خواهد کرد.
در دنیای دیجیتالی امروزی که با نرمافزارهای مختلفی احاطه شدهایم، یک برنامه نویس که دارای مهارتهای کافی است، موقعیتهای شغلی بسیاری را خواهد داشت. فقط لازم است که زمینهای مناسب را انتخاب کنید که در بازار زمینه فعالیت خوبی داشته باشد و مورد علاقهتان باشد و آن را تا حرفهای شدن کامل ادامه دهید.
دیدگاهتان را بنویسید