آشنایی با تکالیف و اختیارات مدیران

آگاهی از مقررات و قوانین حاکم بر فعالیت‌های واحدهای اداری و اقتصادی برای مدیران ضروری است. این آگاهی، اداره واحدهای سازمانی اعم از دولتی و غیردولتی، انتفاعی و غیرانتفاعی را بهبود می‌بخشد. تکالیف و اختیارات مدیران حسب سازمان و موقعیت آن‌ها متفاوت است.

دانش مدیریت همانند بسیاری از دانش‌های دیگر، تحت تاثیر محیطی است که در آن استفاده می‌شود. بدین معنی که ساختارهای سازمانی، اداری، اقتصادی، اجتماعی و چگونگی ارتباطات بر روی فنون مدیریت نقش اساسی دارند تا جایی که تکالیف و اختیارات مدیران از سازمانی به سازمان دیگر تفاوت می‌کند. ولی باید توجه داشت که برخی از وظایف عمومی هستند که در ادامه این پست قصد داریم به بخشی از این وظایف اشاره کنیم.

یک محتوای مرتبط دیگر: آشنایی با فرآیندهای سازماندهی رسمی

ارکان شرکت‌های تجاری

قبل از اینکه به تکالیف مدیران در سازمان بپردازیم، بهتر است ابتدا با ارکان تشکیل‌دهنده یک شرکت بیشتر آشنا شویم. هر شرکتی بدون توجه به نوع آن(سهامی-غیرسهامی) از سه رکن اساسی زیر تشکیل می‌شود:

1. رکن تصمیم‌گیرنده(مجمع عمومی یا مالک شرکت)
2. رکن اداره‌کننده(هیات مدیره و در راس آن مدیرعامل)
3. رکن نظارت کننده(بازرس داخلی یا خارج سازمانی)

سه رکن فوق وظیفه دارند تا امور یک سازمان را به شکل مطلوبی به پیش ببرند.

قوانین انتخاب مدیران

مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران(قانون تجارت) نقش مدیران در یک سازمان مطابق قوانین زیر تامین می‌گردد:

• در شرکت‌های سهامی، هیات‌مدیره یا مدیران به عنوان نماینده قانونی شرکت هستند و براساس اساسنامه تدوین شده اداره امور شرکت را برعهده خواهند داشت.
• اعضای هیات‌مدیره می‌توانند یک شخص حقیقی را به عنوان مدیرعامل انتخاب کنند. تعیین محدوده اختیارات مدیرعامل، مدّت تصدی و حق‌الزحمه او از اختیارات هیات مدیره می‌باشد.

معرفی برخی از تکالیف و اختیارات مدیران

به طور کلی ۴ نوع تکلیف را می‌توان برای مدیر در مقابل یک شرکت متصوّر شد:

1. تکالیف قانونی: تکالیفی که به صورت قانونی برای مدیران تعریف شده است.
2. تکالیف قراردادی: تکلیفی که براساس یک قرارداد مشخص برعهده مدیر قرار می‌گیرد.
3. تکالیف عرفی: تکالیفی که در قانون و قراردادهای رسمی نیامده است امّا یک مدیر باید براساس عرف آن‌ها را انجام دهد.
4. تکالیف مصلحتی: تکالیفی که جز هیچ‌کدام از موارد بالا نیست ولی مصلحت مدیر و شرکت آن است که مدیر این تکالیف را هم انجام دهد.

یک مدیر چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
آشنایی با مهارت‌های مدیریتی

تکالیف و اختیارات مدیران براساس قانون تجارت

بسیاری از تکالیف و اختیارات مدیران در قانون تجارت به صراحت ذکر شده است. در ادامه به معرفی برخی از این موارد بصورت موردی می‌پردازیم:

1. رئیس هیات‌مدیره علاوه بر اداره جلسات هیئت‌مدیره، موظف است مجامع عمومی صاحبان سهام را هم تشکیل دهد.
2. هیات‌مدیره باید هر ۶ ماه یک‌بار خلاصه صورت دارایی و قروض شرکت را تنظیم کرده وبه بازرسان بدهد.
3. هیات‌مدیره بعد از پایان هر سال مالی باید مجمع عمومی سالانه را برای بررسی ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت برگزار کند.
4. اعضای هئیت‌مدیره حق ندارند وام یا اعتباری از شرکت دریافت کنند.
5. شرکت‌های سهامی بوسیله هیات‌مدیره موظف و غیرموظف اداره می‌شوند. مدیران موظف کسانی هستند که در مقابل عمل خود، به شکل حقوق و مزایای ماهانه یا سالانه، حق‌الزحمه دریافت می‌کنند.
6. مدیران و مدیرعامل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی یا اساسنامه یا مصوبات مجمع عمومی مسئول هستند.
7. مدیران شرکت نمی‌توانند معاملاتی مشابه فعالیت‌های شرکت انجام دهند.
8. مدیران بایستی سود سهام را ظرف ۸ ماه از تاریخ تصویب مجمع عمومی به صاحبان سهام بپردازند.
9. مدیرعامل و اعضای هئیت‌مدیره نمی‌توانند از طرف شرکت معاملاتی را انجام دهند و به مجمع‌عمومی اطلاع ندهند.
10. مدیران بایستی مطابق اساسنامه‌ای که به تصویب مجمع عمومی و سایر سهامداران رسیده است وظایف خود را انجام دهند.